Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

RAMAZANA GİRERKEN

Esselâmü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtühü!..

Aziz ve sevgili Akra dinleyicileri! Size bir başka kıtadan, Avustralya'dan hitap ediyorum. Avustralya'nın doğusunda Brisbane diye güzel bir tatil şehri var, çok güzel bir şehir. Ona yakın, Thumba isimli, aşağı-yukarı yayla sayılabilecek yerdeyiz. Buradaki kardeşlerimiz aile eğitim çalışması için bir yer tutmuşlar; üniversitenin kenarında, güzel, yeni yapılmış evler... Herkese birer müstakil, üç-dört odalı bina vererek burda eğitim çalışmasına devam ediyoruz.

Günler çok güzel geçiyor, çevre güzel, arkadaşlar güzel, çalışmalar güzel... Cemaatle namazlar kılınıyor, çeşitli konuşmalar yapılıyor. Bugün öğleyin de kardeşler arasında kur'a çekilerek, ikişer ikişer, muhacirlerle ensarın kardeş olduğu gibi kardeşleme çalışması da yapıldı. Günlerimiz gàyet güzel geçiyor.

Tabii biz burada yazdayız, siz Türkiye'deki kardeşlerimiz kıştasınız. Burada karpuz, üzüm filan yiyiyoruz. Siz orada soğuktan artık ne yapıyorsanız... Arada böyle farklar var. Biz sizden sekiz saat öndeyiz, siz bizden sekiz saat sonra bizim yaşadığımız zamanı, namaz vakitlerini filân karşılayacaksınız.

a. Orucun Farzıyyeti

Bu bilgilerden sonra cuma konuşmama başlıyorum. Tabii, bu cuma konuşmamın konusu, çarşamba günü Ramazanın biri olduğu için Ramazanla ilgili olacak. Önümüzdeki çarşamba günü Ramazan'ın biri olduğuna göre, oruç tutacağımıza göre; salı günü geceleyin yatsıdan sonra teravih namazı kılınacak, ondan sonra sahura kalkılacak, oruca niyetlenilecek, çarşamba günü oruçlu olunacak.

Biliyorsunuz, oruç, İslâm'ın temel ibadetlerinden, çok mühim ibadetlerinden birisidir. Ramazan ayında tutulur. Çünkü bu hususta âyet-i kerime var. Bakara Sûresi'nin 183, 184, 185. âyet-i kerimesi ramazan orucunu farz kılan ve nasıl tutulacağını bildiren âyet-i kerimelerdir. Teberrüken besmeleyi çekerek, mübarek kelimelerini okuyalım, Bismillâhir-rahmanir-rahîm:

(Yâ eyyühellezîne âmenû kütibe aleykümüs-sıyâmü kemâ kütibe alellezîne min kabliküm lealleküm tettekn) Bu 183. âyet, (Eyyamen-ma'dûdât...) diye başlayan 184. âyet, (Şehru ramadanellezî ünzile fîhil-kur'ân...) diye başlayan da 185. ayet. Üç âyet peş peşe ramazan günü ve ramazan orucuyla ilgili.

Bakara Sûresi'nin bu ayet-i kerimeleri inince, Ramazan orucu müslümanlara farz olmuş oldu. Şimdi kısaca mealini aktaralım. Arapça bilmeyen kardeşlerimize de Arapça öğrenmelerini, bu mübarek Ramazanda başlamalarını tavsiye ederek; besmeleyi çekip, ümmühatül-mü'minîn olan vâlidelerimizin lisânı olduğu için, bir bakıma ana lisanımız sayılacak olan Arapçayı, güzel Türkçemiz'in yanında ikinci bir anadil olarak öğrenmelerini tavsiye ederek, ayet-i kerimeyi okuyorum:

(Yâ eyyühellezîne àmenû) "Ey îman edenler! (kütibe aleykümüs-sıyâm) Oruç sizin üzerinize farz olarak yazıldı, farz kılındı, siz bundan sonra artık oruç tutacaksınız. (Kemâ kütibe alellezîne min kabliküm) Allah-u Teàlâ Hazretleri, sizden önceki milletlere ve ümmetlere de gönderdiği peygamberlerle oruç tutmalarını emretmişti. Oruç ilk defa size emredilmiş yeni bir ibadet değil, eski milletlerin de bildiği, eski milletlerin de tuttuğu bir ibadet. Sizden öncekilere yazılmış olduğu, farz kılınmış olduğu gibi, size de oruç farz kılındı. (Lealleküm tettekn) Tâ ki, umulur ki, korunur, sakınır, takvâ ehli olursunuz, takvâya ulaşırsınız. Takvâlı bir tavır takınarak Allah'ın emirlerini tutarsınız, böylece de güzel sonuçlara ulaşırsınız."

İkinci âyet-i kerimenin başı: (Eyyâmen ma'dûdât) "Belirli günlerde, sayılı günlerde..." Bu sayılı günler Ramazanın günleridir. Ramazan'ın başından sonuna kadar, belirli şartlara sahip olan, sıhhatli, mukim müslümanlar, seferî olmayanlar, hasta olmayanlar oruç tutmak yükümlülüğüyle yükümlü oluyorlar. Onların oruç tutmaları boyunlarına borç oluyor.

b. Hilâlin Gözlenmesi

Bu Ramazan ayı, bizim bugün kullandığımız milâdî takvimdeki aylar gibi değildir. Arabî aylar dediğimiz aylar, kamerî aylardır; yâni ayın, kamerin durumuna göre tesbit edilen bir usüldür. Güneşin battığı yerde yeni hilâl görüldüğü zaman, ertesi gün yeni bir ayın birinci günü demektir. Hilâle bakarak yeni ayın girdiği anlaşılır. Bu, dağdaki çobanın da, köydeki köylünün de, şehirdeki müderrisin, âlimin de kolayca gözlemleyebileceği bir husustur. Bu hususta Peygamber SAS Efendimiz buyuruyor ki:

ME. 714 (Smû liru'yetihî ve eftırû liru'yetihî fein gumme aleyküm feekmilû iddete şa'bâne selâsîne yevmâ.) Revâhuş-şeyhàn. İki şeyh rivâyet etti demek, yâni Buhârî ve Müslim gibi ilm-i hadiste çok yüksek şeyhlik makamına, çok yüksek mertebeye, ustadlık makamına ulaşmış iki büyük âlimin hadis kitapları içinde, sahihlerinde mevcut olan bir hadis-i şerif bu...

(Smû liru'yetihî) Burdaki hî zamiri kamere gidiyor. "Kameri gördüğünüz zaman ertesi gün oruç tutun! Güneş battığı zaman ufku gözleyin, yeni ayı, incecik ayı gördüğünüz zaman, artık ertesi gün oruç tutun!.." Akşam gördünüz; geceleyin hazırlıklarınızı yaparsınız, oruç tutarsınız.

(Ve eftırû liru'yetihî) Aradan günler geçtikten sonra, artık dolunay oldu, bir ay geçti, sonuna yaklaştınız, ay görünmez oldu... Görünmediği günlerden sonra, ufku yine gözleyeceksiniz; "Dur bakalım, ne zaman görünecek?" diye... (Ve eftırû liru'yetihî) "Ufka baktığınızda yeni hilâli gördüğünüz zaman da, Ramazan ayını bırakın, Ramazan bitmiştir; bayram ayı, Şevval ayı gelmiştir, o zaman da oruç tutmayın!.."

Eftırû demek, iftar edin, artık oruç tutmayın demek oluyor.

Müslüman, ufka dönecek, güneş battığı zaman ortalıkta hilâl var mı diye bakacak. (Fein gumme aleyküm) "Eğer hava bulutlu olursa... Gök yüzü sizin hilâli gözlemenize mâni olacak şekilde bulutlanmış ve kapanmış olursa..." O zaman ne yapacağız? Peygamber Efendimiz bu hadis-i şerifinde onu da beyan etmiş: (Feekmilû iddete şa'bâne selâsîne yevmen) "O zaman Şa'ban ayını yirmidokuz gün ise bile, otuz güne tamamlayın, otuzdur deyin! Göremediğinize göre Şa'ban'ı otuza tamamlayarak ondan sonraki gün Ramazandır diye Ramazan'a başlayın!" buyuruyor.

Görüyorsunuz, gàyet sâde, gàyet kolay, gàyet tatlı, gàyet anlaşılabilir, gàyet kolaylıkla uygulanabilir bir usül ile Ramazan'ın geldiği gözlemlenebilir. Dağın başında da olsa, çadırda da olsa, yolda da olsa, ummanda, deryada da olsa, şehirden uzakta da olsa insanlar böyle hilâle bakarak, "Elhamdü lillâh Ramazan hilâli, yeni hilâl görüldü." deyip Ramazan'ın geldiğini anlayabilirler.

Tabii yeni hilâl ne zaman görülür?.. Yeni hilâl batıda görülür, yâni güneşin battığı yerin biraz civarında görülür. Neden yeni hilâl batıda görülür diye sizi özellikle uyarıyoruz, ikaz ediyoruz?.. Çünkü hilâl her gün biraz daha kalınlaşır kalınlaşır, daha belirginleşir ve her gün kırksekiz-kırk dokuz dakika gecikerek çıkar, ilk gördüğünüz zamandan... Sonunda büyür yarım ay olur. Daha büyür, ayın ondördü olduğu zaman dolunay olur. Ondan sonra daha geç doğarak küçülmeye başlar, yine yarım olur. Ama bu sefer öbür tarafı, yâni karanlık olan tarafı görülür.

Ondan sonra daha da incelmeye başlar yine hilâl olur ama, buna köhne hilâl derler. Köhne, Farsça'da eski demek. Eski hilâl ne zaman görülür?.. Sabahleyin camiye giderken, seher vaktinden sonra görülür. Demek ki hilâl gökyüzünde iki defa görülebilir; bir, kamerî ayın başlangıcında, güneş batından battığı zaman; bir de kamerî ayın sonlarında, sabah namazında camiye giderken gökyüzünde... Bunları bilmek lâzım.

Sabah namazında görülen hilâli, ben hilâli gördüm diye Ramazan'a başlamakta kullanmamak lâzım! Çünkü o küçülen aydır. Dolunay, yarımay olmuştur; yarımay gittikçe incelmektedir, küçülmektedir, sonunda ince bir hilâl olacaktır, sonra görülmeyecektir. Sabahleyin görünmemeye başladığı zaman, o günlerin akşamlarında batıya bakmak lâzım! Güneşin battığı yerden, o zaman görülebilir. Usül budur... Yâni hesabın, kitabın olmadığı yerlerde dahi herkesin uygulayabileceği bir zamanı tesbit usûlü emretmiş, tavsiye buyurmuştur Peygamber SAS Efendimiz...

Böylece bakıp, hilâlin görünmesinden sonra orucu tutmak lâzım. Görülmezse Ramazan'dan bir gün önceki ay olan Şa'ban'a otuz gün saymak lâzım. Çünkü Arap ayları ya yirmidokuz gündür, ya otuz gündür. Aslında 29 gün 12 saattir, ama o 12 saat bazen ekleniyor, bazen çıkıyor derken, bazı aylar yirmi dokuz günde kalıyor, bazı aylar otuz gün oluyor. Ama hiç otuzbir olmaz, yirmi sekiz de olmaz. Şubat gibi yirmi sekiz olmaz, bizim bu otuzbir günlük aylar gibi de otuzbir gün olmaz. Kamerî ayların durumu bu...

Tabii bunların hesaplarını şimdi bilginler yapıyorlar. Diyanet İşleri Başkanlığı'nda hesapların yapıldığı, kamerin durumunun gözlendiği bölümler var, görevli insanlar var. Bunlar bu işleri gayet iyi biliyorlar, ölçüyorlar, biçiyorlar, rakamları bizlere söylüyorlar. Biz de ona göre artık gözlem yapmasak bile, "Tamam, ilgililer bunu görmüş." diyerek Ramazan'a başlıyoruz.

c. Ramazanın Özellikleri

Ramazan'a başlamak nasıl oluyor? Ertesi gün oruç tutulacak, ne oluyor?.. Ertesi gün oruç tutulmadan evvel, bir önceki gece yatsı namazından sonra terâvih kılınıyor. Geceleyin de oruç için yemek yemeğe kalkılıyor, seher vakitlerinde... Seher vaktinde yenilen yemeğe Araplar sahûr derler. Sahur yemeğin adıdır, vaktin adı seher'dir. Vaktin adı seher, seher vaktinde yenilen yemeğin adı da sahur... Niçin böyle oluyor?

Peygamber SAS buyurmuş ki:

(Etâküm şehru ramadàn) "Size Ramazan ayı geldi. (Şehrun mübârekün) Mübarek bir ay. (Faradallàhu aleyküm sıyâmehû) Allah size bu ayın gündüzlerinde oruç tutmayı farz kıldı."

Oruç tutmak farz kılındığı gibi geceleri de sevaplı, faziletli namaz olan teravihi kılarak da ihyâ etmeyi, Peygamber Efendimiz sünnet eylemiş oluyor. Onun için, bunlar bu şekilde yapılarak Ramazan'a başlanıyor.

Ramazan'ın özellikleri nelerdir?.. Onbir ayın sultanı diyoruz, davullarla, mahyalarla, ışıklarla karşılıyoruz. Âlem-i İslâm'a büyük bir sevinç veriyor, herkes memnun, herkes heyecanlı... Ramazanın güzellikleri, özellikleri nedir? Bunları biraz hadis-i şeriflerden hatırlatalım.

(Şehru bereketin) "Bereket ayıdır Ramazan." Peygamber Efendimiz bereket ayıdır diye buyurmuş hadis-i şerifinde. Bereket yağar, bereket fışkırır... Sonra, (fîhi hayrun yuğaşşîkümüllàhu) "Allah sizi hayırla kaplar. Yâni müslümanların, ümmet-i Muhammed'in üzerine hayır yayılır. Allah-u Teàlâ Hazretleri hayra mazhar eder, müslümanların her tarafını hayırla kaplar. (Feyünzilür-rahmete) Ve rahmetini indirir." Yâni Allah-u Teàlâ Hazretleri kullarına lütfunu, rahmetini bahşediyor bu ayda...

Sonra, (Ve yuhattu fîhil-hatà') "Ramazan ayında suçluların, günahkârların, asî, mücrim müslümanların hataları, tevbe ederlerse affolunur. Tevbe ettiği takdirde, reddedilmez, affolunur."

Tabii tevbe etmezse, günaha devam ederse kendisi bilir, o kendisinin suçudur, cezasıdır. Tevbe etmeyene bir şey yok. "Ağlamayana, süt yok, meme yok!" dedikleri gibi tevbe etmiyorsa, günaha devam ediyorsa, onun hataları affolmaz. Herkesin toptan silinmiyor. Ağlayıp, yalvarıp Ramazan'ın kadrini, kıymetini bilip, Ramazan'ı ihyâ edenlerin, geceleri namaz kılanların, yalvarıp yakaranların, gündüzleri oruç tutanların günahı affoluyor.

(Ve yestecîbu fîhid-duà') "Allah bu Ramazan gününde duâları kabul eder." Biliyorsunuz, kul duâ eder de, kulun duâsının kabulu Allah'ın bileceği bir iştir. Ya kabul eder, ya kabul etmez. Kulun kusurundan dolayı, bir takım suçlarından dolayı duâsının kabul olmama durumları vardır.

Meselâ Peygamber Efendimiz bir hadis-i şerifte: "Yediği haram, giydiği haram, Allah onun duasını nasıl kabul etsin?" diye buyuruyor. "Yâ Rabbî, yâ Rabbî..." diyor ama yediği haram, giydiği haram... Demek ki, haram yeyip, haram giydiği zaman, harama daldığı, bulaştığı zaman duası kabul olmuyor. Sonra bazı insanların işlediği suçlardan dolayı kırk sabah namazı, duası kabul olmaz. Suç işlemiştir, günah işlemiştir, harama bulaşmıştır; o zaman duâsı bağışlanmaz. Ama, "Ramazan'da Allah duaları kabul eder." buyuruyor. Demek ki, bir müsamaha başlıyor, günahkâr kulların günahlarını bağışlıyor, dualarını kabul ediyor.

Dualar kabul olunduğundan başka Allah-u Teàlâ Hazretleri kullarının ibadete düşkünlüğünden memnun olur, gayretinden, salâhından, güzel hallerinden... Meleklerine bu ibadet eden mü'minleri medheder, gösterir.

(Ve yubâhî biküm melâiketehu) "Meleklerine sizinle iftihar eder" diyor Peygamber Efendimiz... Demek ki, böyle güzel şeyler var.

Bir başka hadis-i şeriften alarak da şu özelliklerini ekleyebiliriz; buyuruyor ki Peygamber Efendimiz:

(Tüftehu fîhi ebvâbüs-semâ') "Ramazanda semânın kapıları açılır." Biliyorsunuz semânın kapıları teftiş içindir, gerekmeyenleri geçirmemek içindir. Eğer kul, suçlu, günahkâr, riyâkâr, kendini beğenmiş, kibirli vs. hataları olan bir kimse ise; bir ibadet yapsa bile, gökteki, kapıdaki melek o kulun o ibadetini öbür tarafa geçirmez. Çünkü Allah, "Kibirlilerin ibadetlerini öbür tarafa geçirme, riyâkârların ibadetini üst tarafa bırakma!" diye emretmiştir, onun için geçirmezler. Ama artık engelleme olmuyor, Ramazan'da semâların kapıları açılıyor, yâni dualar, ibadetler engelsiz Allah-u Teàlâ Hazretleri'ne ulaşıyor. Bu da güzel bir şey...

Sonra, (Ve tuğleku fîhi ebvâbül-cahîm) "Ramazan'da cehennemin kapıları da kapatılır." Bu da bir güzel durum. Yâni cehenneme düşme ihtimâli, günah işleyip cehennemlik olma ihtimâli, insanın cehenneme düşmesi de Ramazan günü olmuyor. Oraya gitmesin diye müslümana cehennemin kapıları kapatılıyor.

Bir özelliği de nedir? (Vetugallü fîhi meredetüş-şeyâtîn) "Ramazan ayı içinde azılı, iri, reis, koca şeytanların elleri, ayakları, boyunları zincirlere vurulur, hareketleri engellenir." Yâni insanları kandırma, aldatma, saptırma, azdırma işlemlerini yapamazlar. Onun için Ramazan'da bakarsın, başka zamanda hatalı yaşayan kullarda bile bir düzelme görürsünüz, gülersiniz, tebessüm edersiniz, memnun olursunuz. Çünkü şeytanlar bağlanmış da onları saptıramıyorlar. Onun için hak yola girebiliyor.

d. Kadir Gecesi

Ramazan'ın bir özelliği daha vardır. Pek çok güzelliği arasında mühim bir özelliktir bu... İçinde bir Kadir gecesi vardır, ama hangi günü belli değil. Saklanmış olan bir mükâfat, saklanmış olan bir gece... Ramazan'ın hangi gecesi?.. Belki her yıl aynı gecede de olmayabilir, yıldan yıla değişebilir. Gizli bir güzel gece var. Kim o geceye isâbet ederse, bin aydan daha hayırlı bir geceyi yakalamış olur.

(Leyletül-kadri hayrun min elfi şehr) [Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır.] buyrulmuştur.

O bakımdan Ramazan, içinde kadir gecesi olan bir ay. Bin aydan daha hayırlı bir gece olan ay olması dolayısıyla da, tabii çok büyük kıymet kazanıyor. İçinde... Neresinde? Arayıp bulacak, bulmağa çalışacak. Ramazan'ın son on gününde olma ihtimâli yüksek. Ramazan'ın son on gününde i'tikâfa girecek, ibadet edecek, o geceyi yakalamaya ve ihyâ etmeye azmedecek. Siz de şimdiden, "İnşallah ben de yakalarım!" diye azmedin aziz ve sevgili dinleyiciler!

Bu husuta Ebû Hüreyre RA'ın rivâyet ettiğine göre, Peygamber SAS buyurmuş ki:

(Men sàme ramadâne îmanen vahtisâben gufire lehû mâ tekaddeme min zenbihî) "Kim Ramazan ayında Allah'a inanarak, sevabını Allah'tan umarak, ümitli ümitli, bekleye bekleye Allah rızası için Ramazan orucunu tutarsa, o zamana kadarki geçmiş günahları afv u mağfiret olunur." Ramazan Allah'ın afv u mağfiret ettiği bir aydır.

Efendimiz hadis-i şerifine devam buyuruyor: (Ve men kàme leyletel-kadri îmânen vahtisâben gufire lehû mâ tekaddeme min zenbihî.) "Kadir gecesine de isabet edip, Kadir gecesini de îmanlı olarak, sevabını Allah'dan bekleyerek, ibadetler geçirirse bir insan..." Kàme demek namaza kalmak demek: "Namaza kalkar, namaz kılarak geceyi geçirirse, o zaman geçmiş günahları affolur."

Tabii biliyorsunuz, Ramazan'ın her akşamı teravih namazı kılıyoruz, bu bir geceyi ihyâdır. Yatsı namazından ayrı sekiz kılanlar da var, bizim ülkemizde yirmi rekât kılma sünneti devam ettiriliyor. Yirmi rekât tatlı tatlı namazlar kılınıyor, hafızlar güzel güzel Kur'an-ı Kerim ezberlerini tazelemiş oluyorlar. O bakımdan her gece biraz ihyâ edilmiş oluyor. Kadir gecesi biraz daha fazla çalışmak uygun olur. Onu yaklamak içinde Ramazan'ın son on gününde ilgili müftülüklerden izin alarak, mahallenin camisine girer, geceleri de orda yatarak i'tikâf ederse, bu Peygamber Efendimiz'in sünnetidir; o zaman Kadir gecesini de güzelce yakalar.

e. Orucun Mükâfâtı

Ramazan ayının en büyük ibadeti, öbür aylardan farklı olarak, en bariz, belirgin özelliği, içinde gündüzleri oruç tutulmasıdır. Oruç çok kıymetli ibadettir. İnsanın imkânı olduğu halde helâl olan yeme, içme gibi şeyler, eşiyle ilişki gibi şeyler oruç dolayısıyla engelleniyor, yapılmıyor. Kişi kendisi isteye isteye bunları yapmıyor, kendisini irâdesiyle engelliyor. İnsanın kendi iradesiyle, arzu ettiği, sevdiği, ihtiyacı olan şeyleri yapmaması; bu da çok güzel bir eğitim... Yemek bir ihtiyaçtır, su bir ihtiyaçtır. Bir müddet geçti de acıktı mı, insan yemek ister. Su içmeyip zaman geçti mi, su ister. Diğer ihtiyaçları da öyledir. Ama bunları Allah rızası için terkediyor. Allah rızası için terkettiği için, tabii terketmek bir gayret, irâdesinin terbiyesi olmuş oluyor, idmanı olmuş oluyor.

Onun için Allah'u Teàlâ Hazretleri'nin rızasını düşünerek, Rabbim emretti diye oruç tutanlara, Allah çok büyük mükâfat veriyor. Başka ibadetlerden fazla veriyor, oruç ibadetine... Bu hususta yine Buhârî ve Müslim'in rivâyet etmiş olduğu bir hadis-i şerifi. Parça parça okuyup, parça parça tercüme edelim:

(Küllü amelibn-i âdeme yudàafu elhasenetü biaşri emsâlihâ ilâ seb'imîeti dı'fin) "Ademoğlunun, yâni biz insanların yapmış olduğumuz ibadetler, karşılık olarak tam tamına, terazisi terazisine, gramı gramına aynı olarak mükâfatlandırılmaz; kat kat fazla ecir verilerek mükâfatlandırılır." Yâni Allah yapılan bir iyiliği on misli mükâfatla karşılar veyahut yediyüz misline kadar, yâni yetmiş olur, yediyüz olur, aradaki rakamlar da olabilir. Yaptığı iyiliği bire bir değil, bire on, bire yetmiş, bire yediyüz mükâfatlandırır. Peygamber Efendimiz burada buyuruyor ki:

(Kàlellàhu teàlâ) "Allah-u Teàlâ Hazretleri buyurdu ki: (İlles-savm) 'Ancak bu işten, bu hesaptan oruç müstesnâ! (Feinnehû lî ve ene eczî bihî) Oruç benimdir, benim içindir, onun mükâfatını da ben vereceğim. Böyle bire on değil, bire yetmiş değil, bire yediyüz değil, benim bileceğim daha fazla miktarda onun mükâfatını ben vereceğim' buyurdu Allah-u Teàlâ Hazretleri" diye, Peygamber Efendimiz hadis-i şerifinin içinde müjdeliyor.

Allah-u Teàlâ Hazretleri ne der? (Yedeu şehvetehû ve taàmehû ve şerâbehû min ecli) "Ben onu böyle çok mükâfatlandıracağım; çünkü bu kulum şehvetini, yeme isteğini, içme isteğini benim hatırım için terkediyor." diye mükâfatını Allah yediyüzden de fazla verecek, çok daha fazla verecek demek oluyor. Ne mutlu!.. Allah güzel güzel oruçlar tutmayı nasib etsin...

Peygamber Efendimiz sonra orucu medhe devam etmiş, bu hadis-i şerifini tamamlayacağız sohbetimizin sonuna kadar.

(Lis-sàimi ferhatân) "Oruçlu için iki sevinç vardır, ferahlık zamanı vardır. Birisi, (ferhatün inde fıtrihî) akşamleyin ezan okununca iftar ettiği zaman..."

--Oh oruç bitti ver bakalım suyu, ver bakalım çorbayı, yemekleri!..

Orucu artık açıyor, o zaman yemek yerken tabii bir neşe olur, bir keyif olur... O zamanki ferahlık, neşe ve keyif; bu bir...

(Ve ferhatün inde likài rabbihî) "Bir de ahirette ferahlığı vardır orucun, mânevî ferahlık... Ahirette kul Rabbi'ne mülâkì olduğu zaman, Rabbine kavuştuğu zaman orda da bir ferahlık olacak. Çünkü, 'Sen oruçlu idin ey kulum, dünyada oruç tutmuştun.' diye, Allah orucundan dolayı onu sevindirecek, büyük mükâfatlar verecek. Oruçlu Rabbine kavuştuğu zaman da büyük bir sevinç duyacak."

Allah bizi, Rabbimize kavutuğumuz zaman da oruç dolayısıyla ve diğer sebeplerle sevinen kullarından eylesin...

Sonra biliyorsunuz, insan aç kaldı mı, ağzı kokar. Yâni dişlerini fırçalasa da, misvaklasa da, çalkalasa da, ağzı temiz olsa da, aç kaldı mı insanın ağzı kokar. Ağız kokusuna Arapça'da halıf derler, halıf ağız kokusu demek. Peygamber Efendimiz buyuruyor ki:

(Velehalûfü femis-sàimi atyebu indallàhi min rîhil-misk) "Oruçlunun, oruç tutmaktan dolayı ağzında olan ağız kokusu, Allah indinde misk kokusundan bile daha tatlı, daha güzel, daha hoştur, Allah daha çok sever." Çünkü oruçtan dolayı oluyor, o koku... Yemek yese, ağzını çalkalasa olmayacak.

Biliyorsunuz, misvak tutunmak, misvaklanmak oruçlu için öğleye kadar caizdir, öğleden sonra mekruhtur. Yâni, boş misvak da kokuyu gideremediğinden, tabii biraz ağzı kokacak. İşte o koku Allah indinde makbuldür, Allah misk kokusundan daha çok seviyor.

Sonra Peygamber Efendimiz, bu hadis-i şerifine devamla buyurmuş ki:

(Ves-sıyâmu cünnetün) "Oruç bir koruyandır, koruyucudur, kalkandır..." Hani savaşan insanlar ok gelmesin, mızrak gelmesin, kılıç darbesi tesir etmesin diye bir eline kalkan alıyor, öyle savaşıyor ya; kendisini koruyor, kalkanı tutuyor, karşı tarafın hücumunu def ediyor. Sağ eliyle de kılıcını sallıyor, düşmanla savaşıyor. İşte bu kalkana Araplar cünne derler.

(Ves-sıyâmu cünnetün) "Oruç bir kalkandır..." Kalkan oluşu nerden kaynaklanıyor? Oruç tutan insan günahlardan daha kolay korunuyor, oruçlu oldu mu nefsi azgınlaşamıyor, söz geçiremiyor, zayıflıyor... O zaman insanın günahlara meyli olmuyor, günah işlemiyor, böylece bir kalkan oluyor.

f. Oruçta Dikkat Edilecek Konular

Bir de oruçlu insanı, günahlara doğru gitmek istese bile oruç engeller. Bir de belki manevî bakımdan oruç tuttuğu için ahirette cehenneme düşmeyecek, cehennem azabından korunmuş olacak, böylece de kalkan olmuş oluryor. Belki cehennem ateşine karşı kalkan oluyor mânâsına da olabilir.

(Ve izâ kâne yevmi savmi ehadiküm felâ yerfüs velâ yeshab) "Sizden biriniz oruçlu olduğu zaman küfürlü, ağır, kırıcı, çirkin söz söylemesin. Oruçluyken kendisine hâkim olsun. (Fein sâbbehû ehadün ev kàtelehû) Hattâ birisi ona sövüp, hakaret edip, ağır sözler söylemeye kalksa bile veyahut onunla itişmeye, çekişmeye kalksa bile, (felyekul: İnnîmruun sàimün) 'Ben oruçlu bir kimseyim, oruç tutuyorum, sana uymam, sana karşılık vermem!' desin uymasın ona..." diye, Peygamber Efendimiz oruçluya tavsiye buyurmuş.

Aziz ve sevgili kardeşlerim! Geçtiğimiz senelerde de size oruçla ilgili konuşmalar yapmıştık. Belki bizi devamlı dinleyen kardeşlerimizin hatırında kalmıştır. Oruç tutmanın âdâbı vardır, usûlü vardır; o âdâba riâyet etmek gerekiyor. Onlara riâyet etmediği takdirde insan orucun sevabını kazanamayabilir. Yâni, sadece aç ve susuz kalmaktan ibaret değildir, oruç tutmak... Bunu Ramazan'ın başından, daha Ramazan gelmeden kardeşlerimize hatırlatmamız çok önemli oluyor.

Oruç tutan insan yalan söylemeyecek! Oruç tutan insan harama bakmayacak! Oruç tutan insan günah şeyleri dinlemeyecek! Oruç tutan insan günahlı yerlere varmayacak! Oruç tutan insan günaha elini uzatmayacak, gıybet etmeyecek, dedikodu yapmayacak!.. Yâni ne demek? Bütün âzâlarına oruç tutturacak. Yâni bütün âzâlarını gözünü kulağını, dilini, elini, ayağını, her âzâsını günahlardan koruyacak, uzak tutmağa dikkat edecek.

Çünkü insanın aslında su içmesi, yemek yemesi helâl bir şey. Oruçlu olduğu zaman helâl olduğu halde su içmeyi, yemek yemeyi bırakıyor da, zaten helâl olmayan günahları niye bırakmasın?!. Elbette daha öncelikle, helâl olanı bile yapmayan oruçlu, haram olanı haydi haydi yapmaz; onlardan uzak durmaya daha dikkat eder.

Dikkat etmiyor. Oruçlu ama küfrediyor. Oruçlu ama harama bakıyor. Oruçlu ama diliyle onu bunu incitiyor. Oruçlu ama elini harama uzatıyor. Oruçlu ama ayağıyla günah yerlere varıyor. Sinemaydı, vs. eğlence yeriydi veyahut günah yeriydi... O zaman ne olur?.. Orucunun sevabı gider, orucunun sevabını alamaz. Çünkü orucu tam tutmamış oluyor. Oruç böylece bütün şartlarına riâyet edilerek tutulmalıdır.

Oruçlu insana Peygamber Efendimiz sahur yapmayı tavsiye ediyor. Birazcık su içerek, bir hurma yiyerek bile olsa sahura kalkmak lâzım; sünnettir. Sahura kalkmak, sahur yemeği yemek berekettir. Onun için;

"--Akşamdan bir şeyler atıştırıyorum, sahura kalkmayacağım!" demeyin.

Zaten geceleri uzun olduğundan, sahur da mübârek bir vakittir, seher vakti... Sahura kalkmayı da tavsiye ederim. Sahura kalkın ve sahurda abdest alın. Hazır kalkmışken seher vaktinde ne yapılır? Teheccüd namazı kılınır. Teheccüd namazı kılın! Tesbihi alın elinize, tevbe edin, istiğfar edin! Çünkü, seher vaktinde tevbe ve istiğfar etmek çok sevaptır. Kur'an okuyun, böylece o sevapları da kazanın.

Ramazan nedir?.. Aynı zamanda Kur'an-ı Kerim ayıdır. Kur'an-ı Kerim'i çok okuyacaksınız, hatim indireceksiniz, mukàbele okuyan hafızlara devam edeceksiniz. Güzel güzel okuyan hafız efendilerden güzel kıraat öğrenirsiniz. Böylece Kur'an-ı Kerim ile ilgili çalışmalarınızı da çokça yapın! Ezberlerinizi kuvvetlendirin, unuttuklarınızı hatırlayın. Ezberlememiş olduğunuz yerlerleri ezberleyin, ezberinizi arttırmağa çalışın! Kur'an-ı Kerim ile ilgili gayretleriniz de Ramazanda artsın.

Kesenizin ağzını açın, hayır hasenâtı çok yapın. Fakirlere sadakalarınızı, zekâtlarınızı Ramazan ayında verirseniz, mükâfatı kat kat fazla olur. Başka aylarda verdiğinizden daha çok sevap kazanırsınız.

Ayrıca eşe dosta da ikramı, hediyeyi ihmal etmeyin. Eşi dostu iftara davet edin, onlardan da sevap kazanın. Böylece bu Ramazan ayının feyzinden, bereketinden, âzamî derecede istifade etmeye var gücünüzle gayret edin! Çünkü Peygamber Efendimiz diyor ki:

"--Ramazan gelip geçtiği halde, Ramazan'ın feyzinden, bereketinden yararlanamamış, beceriksiz, gàfil, tembel, câhil veyahut günahkâr insanlar gerçekten şakîdir. Gerçekten çok büyük mahrûmiyete uğramıştır. Bu da bir çeşit manevî cezadır. Yazıklar olsun öylesine!.." diye teessüf ediyor.

Ramazan geçtiği halde hâlini düzeltemeyenlere, Ramazan'ın feyzinden, bereketinden istifade edemeyenlere teessüf buyuruyor Peygamber SAS Efendimiz...

Allah-u Teàlâ Hazretleri, Ramazanımızı güzel geçirmeyi cümlemize nasib etsin... Sıhhat, afiyetle, huzur ve saadet, devlet ve nimetle nice nice yıllar güzel Ramazanlara ulaşmanızı, makbul ibadetler yapmanızı, bayramlara erişmenizi, sıhhat, afiyet kesbetmenizi --çünkü oruç bir taraftan manevî sevap kazandırır, bir taraftan da insanı sıhhatlendirir-- hem maddeten, hem mânen; hem dünyevî bakımdan, hem uhrevî bakımdan; hem bedenî bakımdan, hem ruhî bakımdan âzamî derecede kârlı ve istifâdeli olmanızı temennî ederiz.

Allah-u Teàlâ Hazretleri hepinizden razı olsun, hepinizi cennetiyle, cemâliyle müşeref eylesin...

Esselâmü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtühû, aziz ve sevgili Akra dinleyicileri!..

26. 12. 1997 - AVUSTRALYA